Prokinetyki są jednym z fundamentów skutecznego leczenia SIBO. Jeżeli po leczeniu antybiotykowym szybko doświadczasz nawrotu objawów to jedną z przyczyn może być to, że nie stosujesz prokinetyku lub stosujesz go nieprawidłowo.

Dzisiejszy wpis będzie pewnego rodzaju przewodnikiem, w którym dokładnie wyjaśnię jak, kiedy i jakie prokinetyki mogą wspomóc leczenie SIBO.

Zaburzona motoryka w SIBO – kilka słów wstępu

U pacjentów z SIBO bardzo często ulega uszkodzeniu wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC). Jest to kompleks, którego zadaniem jest oczyszczanie przewodu pokarmowego z resztek pokarmowych i nadmiaru bakterii.

MMC aktywuje się w okresie postu, po około 90 minutach od spożytego posiłku. Jego pełny cykl trwa kolejne 90-120 minut i składa się z 4 podstawowych faz:

Faza 1 (ok. 60 minut) – niska aktywność kompleksu, znikoma ilość skurczów
Faza 2 (ok. 10-20 minut) – nieco większa aktywność kompleksu, umiarkowana czynność skurczowa
Faza 3 (ok. 4-8 minut) – kluczowa z punktu widzenia SIBO. Tutaj obserwuje się największą aktywność kompleksu i najsilniejsze skurcze.
Faza 4 (ok. 5 minut) – zanikanie czynności skurczowej i powrót do fazy 1.

Mówiąc najprościej – gdy zjadamy posiłek, po około 90 minutach aktywuje się MMC. W żołądku i jelitach powoli narasta częstość i siła skurczów, gdzie w fazie 3 osiąga swoje maksimum (czyli około 3 godziny od zjedzenia posiłku). Wtedy następuje najbardziej intensywne oczyszczanie przewodu pokarmowego z zalegających tam treści. Ten etap ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia SIBO, ponieważ to właśnie 3 faza MMC zapobiega gromadzeniu się nadmiernej ilości bakterii i niestrawionych resztek pokarmowych w początkowej części jelita cienkiego.

Tutaj mała ciekawostka. Każdy z nas zna to specyficzne uczucie burczenia w brzuchu, kiedy organizm daje nam (i wszystkim osobom w otoczeniu) jasny sygnał, że jest głodny i domaga się spożycia posiłku. To burczenie jest często jest właśnie oznaką aktywności MMC 🙂

Jak możesz już wywnioskować, jeśli zmagasz się z SIBO to zbyt krótka przerwa lub podjadanie między posiłkami będzie zaburzać pracę MMC i utrudniać twoje leczenie. Dlatego u osób z SIBO często zaleca się zachowanie przerwy między posiłkami wynoszącej minimum 4 godziny.

Ale dzisiaj nie o tym, przejdźmy do tematu prokinetyków.

Prokinetyki w SIBO – dlaczego są tak istotne?

Wspomniałem, że u pacjentów z SIBO wędrujący kompleks mioelektryczny często ulega uszkodzeniu.

Potwierdziło to kilka badań: u części pacjentów z SIBO lub zespołem jelita drażliwego 3 faza MMC (najbardziej istotna!) nie była w ogóle obecna, a u części cykl MMC był znacznie krótszy, zaś siła i częstość skurczów znacznie obniżona [1 , 2]

Oznacza to w praktyce, że oczyszczanie przewodu pokarmowego u tych osób było upośledzone i sprzyjało utrzymywaniu się SIBO (a być może było nawet jedną z głównych jego przyczyn). W tym przypadku poza zastosowaniem antybiotyków w leczeniu SIBO powinniśmy również poprawić funkcję MMC. I tutaj wchodzą do gry prokinetyki…

Prokinetyki to substancje stymulujące motorykę przewodu pokarmowego. Dzięki ich podawaniu jesteśmy w stanie pobudzić MMC do pracy i poprawić funkcję „samooczyszczania się” przewodu pokarmowego. Dzięki temu mamy szansę uniknąć nawrotu SIBO po leczeniu antybiotykowym lub przynajmniej odsunąć go w czasie [3]

Właśnie dlatego coraz częściej mówi się o tym, że prokinetyki powinny stanowić jeden z podstawowych fundamentów leczenia SIBO.

Jakie Prokinetyki w SIBO – przegląd dostępnych preparatów

Poniżej przedstawiłem listę najczęściej stosowanych prokinetyków w terapii SIBO. Większość użytecznych prokinetyków jest niestety lekami dostępnymi na receptę i powinny być stosowane pod opieką lekarza. Dlatego w większości przypadków odstąpiłem od podawania dawkowania, ponieważ nie ma to logicznego sensu.

Prokinetyki farmaceutyczne:

1. Erytromycyna w niskich dawkach – erytromycyna jest antybiotykiem makrolidowym, który dodatkowo wykazuje działanie prokinetyczne. Zastosowanie niskich dawek tego antybiotyku nie wywiera działania bakteriobójczego, a może usprawnić motorykę przewodu pokarmowego.

W badaniu klinicznym potwierdzono, że zastosowanie erytromycyny w niskiej dawce (50 mg) może opóźniać nawrót objawów zespołu jelita drażliwego po leczeniu antybiotykowym [3].

2. Tegaserod – jest agonistą receptorów 5-HT4 stosowanym w leczeniu zespołu jelita drażliwego oraz zaparć. W Polsce aktualnie ten preparat jest niedostępny.

W badaniu klinicznym potwierdzono, że zastosowanie tegaserodu znacznie opóźnia nawrót objawów zespołu jelita drażliwego po leczeniu antybiotykowym (skuteczniej niż erytromycyna) [3].

3. Prukalopryd – wykazuje podobny mechanizm działania do tegaserodu i jest zaakceptowany w Polsce do leczenia przewlekłych zaparć. Spekuluje się, że jego skuteczność w zapobieganiu nawrotów zespołu jelita drażliwego może być porównywalna do tegaserodu.

4. Naltrekson w niskiej dawce (LDN) – naltrekson jest lekiem, który w dawkach ~50 mg wykorzystuje się w leczeniu uzależnienia od opioidów i od alkoholu. Jednak niskie dawki naltreksonu zwiększają wytwarzanie endorfin, które wykazują działanie prokinetyczne. W związku z tym LDN cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem pacjentów zmagających się z SIBO.

Najczęściej stosowane dawki LDN to: 2,5 mg w przypadku biegunki i 5 mg w przypadku zaparć przed snem.

5. Trimebutyna – jest lekiem o działaniu przeciwmuskarynowym i słabym agonistą receptora opioidowego. Oddziałuje bezpośrednio na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i normalizuje zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej.

Osobiście uważam trimebutynę za jeden z ciekawszych prokinetyków, ponieważ poza tym, że posiada zdolność do pobudzania MMC [4] to również w przeciwieństwie do pozostałych prokinetyków:

• ma potwierdzoną skuteczność w leczeniu zespołu jelita drażliwego (a znaczna część pacjentów z SIBO wykazuje objawy zespołu jelita drażliwego),
• jest lekiem tanim i łatwo dostępnym bez recepty.
  

Naturalne substancje prokinetyczne:

1. Imbir – może być skuteczny w przypadku niestrawności, wzdęć czy nudności. Wykazano, że nasila on skurcze mięśni w przewodzie pokarmowym i przyspiesza opróżnianie żołądka. Może również inicjować III fazę MMC, a więc przynosić potencjalne korzyści w leczeniu SIBO [5].

2. Iberogast – jest to mieszanka 9 naturalnych ekstraktów roślinnych, która poprawia ruchliwość żołądka i normalizuję motorykę przewodu pokarmowego. Jego działanie prokinetyczne potwierdzono w badaniach klinicznych [6 , 7].

Iberogast wykazuje też szereg innych korzystnych właściwości tj. ochrona śluzówki przewodu pokarmowego, działa przeciwzapalnie i zmniejsza nadwrażliwość trzewną.

3. Triphala – jest to mieszanka 3 sproszkowanych owoców, szeroko stosowana w medycynie ajurwedyjskiej. Chociaż powszechnie mówi się o właściwościach prokinetycznych tej mieszanki, istnieją jedynie pojedyncze dowody z badań na zwierzętach, które potwierdzają działanie prokinetyczne Triphali [8].

4. MotilPro – bardzo fajny suplement, który zawiera mieszankę 4 substancji wspierających motorykę: witaminę B6, ekstrakt z imbiru, acetylo-l-karnitynę i 5-hydroksytryptofan. Składniki te wspierają syntezę serotoniny i acetylocholiny, dwóch kluczowych neuroprzekaźników stymulujących ruchliwość przewodu pokarmowego.

Jak prawidłowo stosować prokinetyki w SIBO?

Prokinetyki najczęściej stosuje się po zakończeniu terapii antybiotykowej, a czasami jeszcze w jej trakcie. Czas ich przyjmowania różni się w zależności od osoby i może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy lub nawet dłużej – w zależności od tego co jest przyczyną twojego SIBO.

Ważną zasadą jest przyjmowanie prokinetyków przed snem, z zachowaniem około 3 godzin odstępu od spożycia ostatniego posiłku. Dzięki temu MMC będzie pobudzany przez wiele godzin w trakcie naszego snu, a układ pokarmowy będzie podlegał oczyszczaniu.

*Lekarz może zalecić Ci również przyjmowanie prokinetyku w okolicach posiłku, np. jeśli cierpisz na zaparcia lub problemy żołądkowe.

Część specjalistów wskazuje również na konieczność rotacji prokinetykami, ponieważ ich skuteczność może się zmniejszać wraz z czasem ich przyjmowania. Dlatego co pewien okres czasu warto rozważyć zmianę stosowanego preparatu na inny (np. co 6 tygodni).

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o SIBO to zachęcam do zapoznania się z pozostałymi wpisami na ten temat. A jeśli w trakcie czytania tego wpisu pojawiły się jakiekolwiek pytania to można je zadawać poniżej 🙂