Prokinetyki są jednym z fundamentów skutecznego leczenia SIBO. Jeżeli po leczeniu antybiotykowym szybko doświadczasz nawrotu objawów to jedną z przyczyn może być to, że nie stosujesz prokinetyku lub stosujesz go nieprawidłowo.
Dzisiejszy wpis będzie pewnego rodzaju przewodnikiem, w którym dokładnie wyjaśnię jak, kiedy i jakie prokinetyki mogą wspomóc leczenie SIBO.
Zaburzona motoryka w SIBO – kilka słów wstępu
U pacjentów z SIBO bardzo często ulega uszkodzeniu wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC). Jest to kompleks, którego zadaniem jest oczyszczanie przewodu pokarmowego z resztek pokarmowych i nadmiaru bakterii.
MMC aktywuje się w okresie postu, po około 90 minutach od spożytego posiłku. Jego pełny cykl trwa kolejne 90-120 minut i składa się z 4 podstawowych faz:
Faza 1 (ok. 60 minut) – niska aktywność kompleksu, znikoma ilość skurczów
Faza 2 (ok. 10-20 minut) – nieco większa aktywność kompleksu, umiarkowana czynność skurczowa
Faza 3 (ok. 4-8 minut) – kluczowa z punktu widzenia SIBO. Tutaj obserwuje się największą aktywność kompleksu i najsilniejsze skurcze.
Faza 4 (ok. 5 minut) – zanikanie czynności skurczowej i powrót do fazy 1.
Mówiąc najprościej – gdy zjadamy posiłek, po około 90 minutach aktywuje się MMC. W żołądku i jelitach powoli narasta częstość i siła skurczów, gdzie w fazie 3 osiąga swoje maksimum (czyli około 3 godziny od zjedzenia posiłku). Wtedy następuje najbardziej intensywne oczyszczanie przewodu pokarmowego z zalegających tam treści. Ten etap ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia SIBO, ponieważ to właśnie 3 faza MMC zapobiega gromadzeniu się nadmiernej ilości bakterii i niestrawionych resztek pokarmowych w początkowej części jelita cienkiego.
Tutaj mała ciekawostka. Każdy z nas zna to specyficzne uczucie burczenia w brzuchu, kiedy organizm daje nam (i wszystkim osobom w otoczeniu) jasny sygnał, że jest głodny i domaga się spożycia posiłku. To burczenie jest często jest właśnie oznaką aktywności MMC 🙂
Jak możesz już wywnioskować, jeśli zmagasz się z SIBO to zbyt krótka przerwa lub podjadanie między posiłkami będzie zaburzać pracę MMC i utrudniać twoje leczenie. Dlatego u osób z SIBO często zaleca się zachowanie przerwy między posiłkami wynoszącej minimum 4 godziny.
Ale dzisiaj nie o tym, przejdźmy do tematu prokinetyków.
Prokinetyki w SIBO – dlaczego są tak istotne?
Wspomniałem, że u pacjentów z SIBO wędrujący kompleks mioelektryczny często ulega uszkodzeniu.
Potwierdziło to kilka badań: u części pacjentów z SIBO lub zespołem jelita drażliwego 3 faza MMC (najbardziej istotna!) nie była w ogóle obecna, a u części cykl MMC był znacznie krótszy, zaś siła i częstość skurczów znacznie obniżona [1 , 2]
Oznacza to w praktyce, że oczyszczanie przewodu pokarmowego u tych osób było upośledzone i sprzyjało utrzymywaniu się SIBO (a być może było nawet jedną z głównych jego przyczyn). W tym przypadku poza zastosowaniem antybiotyków w leczeniu SIBO powinniśmy również poprawić funkcję MMC. I tutaj wchodzą do gry prokinetyki…
Prokinetyki to substancje stymulujące motorykę przewodu pokarmowego. Dzięki ich podawaniu jesteśmy w stanie pobudzić MMC do pracy i poprawić funkcję „samooczyszczania się” przewodu pokarmowego. Dzięki temu mamy szansę uniknąć nawrotu SIBO po leczeniu antybiotykowym lub przynajmniej odsunąć go w czasie [3]
Właśnie dlatego coraz częściej mówi się o tym, że prokinetyki powinny stanowić jeden z podstawowych fundamentów leczenia SIBO.
Jakie Prokinetyki w SIBO – przegląd dostępnych preparatów
Poniżej przedstawiłem listę najczęściej stosowanych prokinetyków w terapii SIBO. Większość użytecznych prokinetyków jest niestety lekami dostępnymi na receptę i powinny być stosowane pod opieką lekarza. Dlatego w większości przypadków odstąpiłem od podawania dawkowania, ponieważ nie ma to logicznego sensu.
Prokinetyki farmaceutyczne:
1. Erytromycyna w niskich dawkach – erytromycyna jest antybiotykiem makrolidowym, który dodatkowo wykazuje działanie prokinetyczne. Zastosowanie niskich dawek tego antybiotyku nie wywiera działania bakteriobójczego, a może usprawnić motorykę przewodu pokarmowego.
W badaniu klinicznym potwierdzono, że zastosowanie erytromycyny w niskiej dawce (50 mg) może opóźniać nawrót objawów zespołu jelita drażliwego po leczeniu antybiotykowym [3].
2. Tegaserod – jest agonistą receptorów 5-HT4 stosowanym w leczeniu zespołu jelita drażliwego oraz zaparć. W Polsce aktualnie ten preparat jest niedostępny.
W badaniu klinicznym potwierdzono, że zastosowanie tegaserodu znacznie opóźnia nawrót objawów zespołu jelita drażliwego po leczeniu antybiotykowym (skuteczniej niż erytromycyna) [3].
3. Prukalopryd – wykazuje podobny mechanizm działania do tegaserodu i jest zaakceptowany w Polsce do leczenia przewlekłych zaparć. Spekuluje się, że jego skuteczność w zapobieganiu nawrotów zespołu jelita drażliwego może być porównywalna do tegaserodu.
4. Naltrekson w niskiej dawce (LDN) – naltrekson jest lekiem, który w dawkach ~50 mg wykorzystuje się w leczeniu uzależnienia od opioidów i od alkoholu. Jednak niskie dawki naltreksonu zwiększają wytwarzanie endorfin, które wykazują działanie prokinetyczne. W związku z tym LDN cieszy się bardzo dużym zainteresowaniem pacjentów zmagających się z SIBO.
Najczęściej stosowane dawki LDN to: 2,5 mg w przypadku biegunki i 5 mg w przypadku zaparć przed snem.
5. Trimebutyna – jest lekiem o działaniu przeciwmuskarynowym i słabym agonistą receptora opioidowego. Oddziałuje bezpośrednio na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i normalizuje zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej.
Osobiście uważam trimebutynę za jeden z ciekawszych prokinetyków, ponieważ poza tym, że posiada zdolność do pobudzania MMC [4] to również w przeciwieństwie do pozostałych prokinetyków:
- ma potwierdzoną skuteczność w leczeniu zespołu jelita drażliwego (a znaczna część pacjentów z SIBO wykazuje objawy zespołu jelita drażliwego),
- jest lekiem tanim i łatwo dostępnym bez recepty.
Naturalne substancje prokinetyczne:
1. Imbir – może być skuteczny w przypadku niestrawności, wzdęć czy nudności. Wykazano, że nasila on skurcze mięśni w przewodzie pokarmowym i przyspiesza opróżnianie żołądka. Może również inicjować III fazę MMC, a więc przynosić potencjalne korzyści w leczeniu SIBO [5].
2. Iberogast – jest to mieszanka 9 naturalnych ekstraktów roślinnych, która poprawia ruchliwość żołądka i normalizuję motorykę przewodu pokarmowego. Jego działanie prokinetyczne potwierdzono w badaniach klinicznych [6 , 7].
Iberogast wykazuje też szereg innych korzystnych właściwości tj. ochrona śluzówki przewodu pokarmowego, działa przeciwzapalnie i zmniejsza nadwrażliwość trzewną.
3. Triphala – jest to mieszanka 3 sproszkowanych owoców, szeroko stosowana w medycynie ajurwedyjskiej. Chociaż powszechnie mówi się o właściwościach prokinetycznych tej mieszanki, istnieją jedynie pojedyncze dowody z badań na zwierzętach, które potwierdzają działanie prokinetyczne Triphali [8].
4. MotilPro – bardzo fajny suplement, który zawiera mieszankę 4 substancji wspierających motorykę: witaminę B6, ekstrakt z imbiru, acetylo-l-karnitynę i 5-hydroksytryptofan. Składniki te wspierają syntezę serotoniny i acetylocholiny, dwóch kluczowych neuroprzekaźników stymulujących ruchliwość przewodu pokarmowego.
Jak prawidłowo stosować prokinetyki w SIBO?
Prokinetyki najczęściej stosuje się po zakończeniu terapii antybiotykowej, a czasami jeszcze w jej trakcie. Czas ich przyjmowania różni się w zależności od osoby i może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy lub nawet dłużej – w zależności od tego co jest przyczyną twojego SIBO.
Ważną zasadą jest przyjmowanie prokinetyków przed snem, z zachowaniem około 3 godzin odstępu od spożycia ostatniego posiłku. Dzięki temu MMC będzie pobudzany przez wiele godzin w trakcie naszego snu, a układ pokarmowy będzie podlegał oczyszczaniu.
*Lekarz może zalecić Ci również przyjmowanie prokinetyku w okolicach posiłku, np. jeśli cierpisz na zaparcia lub problemy żołądkowe.
Część specjalistów wskazuje również na konieczność rotacji prokinetykami, ponieważ ich skuteczność może się zmniejszać wraz z czasem ich przyjmowania. Dlatego co pewien okres czasu warto rozważyć zmianę stosowanego preparatu na inny (np. co 6 tygodni).
Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o SIBO to zachęcam do zapoznania się z pozostałymi wpisami na ten temat. A jeśli w trakcie czytania tego wpisu pojawiły się jakiekolwiek pytania to można je zadawać poniżej 🙂
a w jakiej dawce imbir? Rozumiem, że ma być świeży, chyba, że może być sproszkowany. Czy można prokinetyki łączyć z maślanem sodu, tzn. brać w tym samym okresie kuracji, nie w jednej garści?
Standardowa dawka to 1 g sproszkowanego imbiru lub odpowiednia proporcja ekstraktu – można bezpiecznie łączyć z maślanem sodu.
czy 1g sproszkowanego imbiru można rozpuścić w wodzie, soku i tak spozywać? będzie to dawało pożądany efekt?
tak, można spróbować 🙂
Na ulotkach sprzedawanych w aptekach prokinetykach są zalecenia zażywania ich przed posiłkami. Pan, i również inni dietetycy, zalecają przyjmować po posiłkach, przynajmniej tę dawkę wieczorną. Czy te dawki w ciągu dnia również wskazane byłoby zażywać po posiłkach? Jaki efekt terapeutyczny uzyskuje się w zależności od tego czy przyjmuje się przed posiłkiem czy po posiłku?
Dawkowanie prokinetyków przed posiłkami zazwyczaj ma na celu złagodzenie objawów występujących po ich spożyciu (np. złagodzenie skurczów, szybsze opróżnianie żołądka), natomiast dawkowanie wieczorne ma typowo na celu pobudzenie funkcji MMC – istotnej z punktu widzenia SIBO.
Panie Michale. Mam stwierdzone bardzo zaawansowane SIBO metanowe, do tego nieciekawe wyniki badania MikroFloraScanPlus. Ponieważ wszystkie bez mała opinie dietetyków sugerują małą skuteczność antybiotykoterapii, niespieszno mi do cyklicznych kuracji dwoma antybiotykami. Skłaniałbym się raczej do kuracji ziołowych względnie do diety elementarnej. Interesująca również wydaje mi się dieta GAPS, choć nie wiem jak długo wytrzymałbym na tych bulionach, na pewno nie dwa lata. W związku z tym zanim się zdecyduję na konkretny rodzaj leczenia objawowego SIBO, zamierzam zająć się szukaniem przyczyn – na początek MMC. Czy w tym czasie będzie miało sens zażywanie samego prokinetyku? Godna podziwu jest Pana działalność na blogu „Opanuj SIBO”. Niezwykle uporządkowany i udokumentowany przekaz, bez zbędnego gadulstwa, z ciekawymi grafikami. Bardzo Panu dziękuję.
Tak, prokinetyki są dość uniwersalną opcją i zdecydowanie warto pomyśleć o ich włączeniu, niezależnie od sposobu i czasu planowanego leczenia 🙂
Czy przyjmowanie Trimebutyny jako prokientyku przy SIBO przez okres 6 tygodni lub kilka mięsiecy nie jest szkodliwe?
Bez recepty mozna dosatć np. TRIBUX BIO (zawiera 100 mg trimebutyny maleinianu) ale jest tam wyrażnie w zaleceniach stosowania:
-dorośli 1 tabletka 2 lub 3 razy dziennie przed posiłkiem. Leku nie powinno przyjmować się dłużej niż 3 dni bez porozumienia lekarza.
Rutynowo w badaniach stosuje się go przynajmniej przez kilka tygodni, więc taki czas przyjmowania jest bezpieczny.
Witam. Jam ma się xifaxan do iberogastu? Czy można łączyć? Czy brać iberogast po zakończeniu antybiotykoterapii?
Raczej zaleca się włączyć prokinetyk dopiero po zakończeniu antybiotykoterapii.
Trafiłam na Pana wpis szukając pomocy przy braniu prokinetykow – lekarz przepisał mi Prokit i od początku jego brania miałam zaparcia gorsze niż kiedykolwiek. Cztery dni temu wpadłam tutaj i przeczytałam o drugim schemacie brania tabletek (przed snem, na czczo i 2h po głównym posiłku) i odkąd zaczęłam tak stosować ten lek, zaparcia zniknely! Bardzo dziękuje, fantastyczny kawał wiedzy Pan tu przelał!
Cieszę się, dużo zdrowia! 🙂
Na samą myśl o prokinetykach robi mi się słabo. Brałam kiedyś wycofany już koszmarek cisapride. A potem tę pseudorewelację czyli wychwalany tu debridat tzn. według autora ciekawą trimebutynę. Czułam się po tych preparatach fatalnie do tego rumień na twarzy. Proszę wyjaśnić jakie maja przynieść korzyści te preparaty poza doraźnym ich działaniem. Czy one trenują przewód pokarmowy do prawidłowej pracy? Co po ich odstawieniu?
Owszem, jest to działanie głównie objawowe, które stosujemy wspomagająco w momencie gdy MMC nie funkcjonuje prawidłowo. Czasami wystarczy kilka tygodni/miesięcy, a niekiedy jest potrzeba stosować znacznie dłużej. Reakcja na prokinetyki jest mocno indywidualna i widocznie jest Pani wrażliwa na wspomniane preparaty, bo trimebutyna na ogół jest dość dobrze tolerowana (cisapryd mniej).
Czyli jest sens przyjmować prokinetyki jeżeli nie leczę się aktualnie na Sibo, ale ono jest? Było leczone ok. 2 miesiące (antybiotyk, dieta, probiotyki, iberogast itd.), bez skutku, a do ponownego leczenia wrócę dopiero za jakiś czas.
Dziękuję za cenny artykuł 🙂
Myślę, że warto rozważyć 🙂
To może naltrekson w niskiej dawce, ja uwielbiam tą kurację dzięki której po 3 m-cach dostałam okres, który mi się zablokował aż na 6 lat 🙂 🙂 🙂