Dieta elementarna jest sposobem leczenia SIBO, którego skuteczność została potwierdzona naukowo. W niektórych przypadkach może stanowić ciekawą alternatywę dla antybiotyków oraz środków ziołowych, zwłaszcza jeśli leczenie nimi kończyło się niepowodzeniem.

W dzisiejszym wpisie przybliżę temat diety elementarnej w SIBO. Powiem trochę o wskazaniach i przeciwwskazaniach do jej stosowania, o tym kiedy warto rozważyć jej zastosowanie oraz przedstawię najczęściej stosowane preparaty w diecie elementarnej 🙂

Dieta elementarna – co to jest?

W diecie elementarnej zamiast białek znajdziemy aminokwasy, które są budulcem białek. Zamiast skrobi i błonnika (węglowodanów złożonych) znajdziemy łatwo przyswajalne cukry proste. Dodatkowo, znajdą się tam również wszystkie niezbędne witaminy, minerały i składniki odżywcze, których nasz organizm wymaga do prawidłowego funkcjonowania.

Mówiąc najprościej, dieta elementarna to taka, która zawiera węglowodany, białka i tłuszcze w swojej najbardziej podstawowej, łatwo przyswajalnej formie. Oznacza to, że bardzo szybko wchłaniają się one z przewodu pokarmowego, a to pozwala jelitom odpocząć i zregenerować się.

W rzeczywistości potwierdzono, że dieta elementarna jest skuteczna w leczeniu różnych schorzeń zapalnych oraz przewodu pokarmowego, takich jak:

• Choroby zapalne jelit (choroba Crohna, zapalenie okrężnicy) [1]
• Zespół jelita drażliwego [2]
• SIBO [2]
• Celiakia [3]
• Eozynofilowe zapalenie przełyku [4]
• Reumatoidalne zapalenie stawów [5]

W dzisiejszym wpisie skupimy się wyłącznie na zastosowaniu diety elementarnej w leczeniu SIBO.

Dieta elementarna w SIBO

Dieta elementarna jest bardzo atrakcyjna pod kątem leczenia SIBO z dwóch względów:

• Bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego
• Pozbawiona jest błonnika, który jest pożywką dla bakterii jelitowych

Te dwa fakty sprawiają, że podczas stosowania diety elementarnej dochodzi do głodzenia bakterii w jelitach, a w konsekwencji do zmniejszenia ich aktywności oraz liczebności. Biorąc pod uwagę, że w SIBO dochodzi do nadmiernego rozrostu bakterii w jelicie cienkim, zastosowanie takiej diety pozwala zredukować obciążenie bakteryjne w jelitach i prowadzi do złagodzenia objawów SIBO.

Dieta elementarna w SIBO – co mówią badania?

W jednym z badań pacjenci zmagający się z SIBO otrzymali formułę elementarną Vivonex Plus. Po 14 dniach stosowania takiej diety aż 80% pacjentów uzyskało wynik negatywny dla SIBO. Natomiast wśród osób, u których leczenie okazało się nieskuteczne – zalecono przedłużenie diety elementarnej o kolejnych 7 dni (łącznie 21). Po 3 tygodniach stosowania diety elementarnej wskaźnik wyleczeń wzrósł do 85% [2].

Wskaźnik wyleczeń na poziomie 85% jest naprawdę obiecujący. Dla porównania, szacuje się, że skuteczność terapii antybiotykowej w leczeniu SIBO może oscylować około 50% [6], natomiast skuteczność terapii ziołowych jest nieznana (w jednym z badań wyniosła 46%) [7].

Dieta elementarna w SIBO jest więc bez wątpienia opcją ciekawą, jednak ma również pewne wady, które sprawiają, że zdecydowanie nie jest to metoda leczenia dla każdego.

Dieta elementarna w SIBO – jak stosować?

Dietę elementarną w przypadku SIBO stosuje się zazwyczaj od 2 do 3 tygodniu. W tym czasie całkowicie rezygnujemy ze zwyczajnego jedzenia i przechodzimy na spożywanie specjalnej mieszanki elementarnej.

Przykłady mieszanek elementarnych:

• Vivonex Plus
• Neocate Junior
• EleCare Junior
• Elemental Heal Whey Free
• Physicians’ Elemental Diet

Alternatywą dla gotowych preparatów jest stworzenie własnej mieszanki elementarnej, jednak jest to dość skomplikowane. W takiej sytuacji sami tworzymy mieszankę kupując kompleks aminokwasów, dodając źródło węglowodanów (np. miód, dekstrozę), tłuszcze oraz wszystkie niezbędne witaminy i minerały.

Przepis na domową mieszankę elementarną znajduje się na tej stronie.

Dieta elementarna w SIBO – kiedy warto zastosować?

Obecnie nie ma oficjalnych zaleceń, które zalecałyby stosowanie diety elementarnej w konkretnych przypadkach. Szczerze mówiąc, dysponujemy tylko jednym badaniem które przyniosło całkiem pozytywne efekty w leczeniu SIBO. Stąd poniżej opiszę sytuacje, w których z mojego punktu widzenia zastosowanie diety elementarnej może mieć sens.

Kiedy warto rozważyć zastosowanie diety elementarnej w SIBO?

• Gdy kuracja antybiotykowa i/lub ziołowa zawiodły,
• Gdy pacjent wykazuje niechęć wobec stosowania antybiotyków,
• Gdy pacjentowi zależy na krótkim czasie trwania kuracji,
• Gdy u pacjenta występuje duża ilość alergii i/lub nietolerancji pokarmowych (dieta elementarna jest formułą hipoalergiczną),
• Gdy istnieje potrzeba szybkiego złagodzenia stanów zapalnych i wyciszenia układu odpornościowego,
• Gdy razem z SIBO występują inne schorzenia, w przypadku których zastosowanie diety elementarnej może poprawić ich przebieg (wymienione wcześniej).

Warto zauważyć, że powyższa lista przedstawia dość konkretne sytuacje. Zdecydowanie nie rozważałbym diety elementarnej jako leczenia pierwszego wyboru (poza sporadycznymi wyjątkami). Tutaj nadal sądzę, że w większości przypadków rozsądna kuracja antybiotykowa lub ziołowa będzie wyborem lepszym i zdecydowanie mniej problematycznym.

Dieta elementarna w SIBO – jakie są wady?

Do najczęstszych wad diety elementarnej zalicza się jej koszt oraz smak. I choć ten drugi czynnik dla wielu osób może wydać się błahy, niektóre mieszanki elementarne potrafią smakować naprawdę wybitnie…

Podczas stosowania diety elementarnej przez cały czas trwania kuracji żywimy się najczęściej jednym preparatem – 2 lub 3 tygodnie tym samym preparatem, bez przerwy. Smak mieszanek elementarnych jest zazwyczaj na tyle kiepski, że na przykład zastosowany we wcześniej wspomnianym badaniu Vivonex Plus niektórzy porównują do kleju. Powinny o tym pamiętać osoby szczególnie wrażliwe, gdy w ich przypadku zastosowanie diety elementarnej może stanowić naprawdę spory problem (choć obecnie niektóre mieszanki elementarne smakują już całkiem nieźle).

Jeśli chodzi o koszta – przeciętny koszt 14-dniowej diety elementarnej może wynieść nawet 3000 zł, zaś w przypadku przedłużenia jej o kolejne 7 dni – 4500 zł. Czy to dużo? W porównaniu do innych opcji leczenia na pewno sporo, ale to już każdy musi ocenić sobie sam.

Dieta elementarna w SIBO – kiedy NIE stosować?

Nie da się na to jednoznacznie odpowiedzieć. To czy zastosowanie diety elementarnej u pacjenta będzie w pełni bezpieczne powinien ocenić lekarz lub doświadczony dietetyk. To ważne – przestrzegam przed stosowaniem diety elementarnej na własną rękę!

Przeciwwskazaniem do stosowania diety elementarnej może być:

• Historia zaburzeń odżywiania – jeśli u pacjenta w przeszłości wystąpiły zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie, ortoreksja…) to jest to silny sygnał ostrzegawczy i z mojego punktu widzenia bezwzględne przeciwwskazanie do stosowania diety elementarnej – istnieje bowiem ryzyko nawrotu tych zaburzeń
• Cukrzyca – węglowodany w diecie elementarnej występują w postaci cukrów prostych, a więc może to spowodować duże wahania poziomu glukozy we krwi. Częściowym rozwiązaniem może być powolne spożywanie mieszanki elementarnej, jednak to samo w sobie już jest problematyczne.
• Przerost grzybów – duża zawartość cukru w diecie elementarnej może potencjalnie sprzyjać rozrostowi grzybów w przewodzie pokarmowym. Nie zostało to jednak nigdy potwierdzone, ale nawet jeśli takie zjawisko występuje to dotyczy ono głównie osób, które już przed wdrożeniem diety elementarnej miały problem z rozrostem grzybów (np. SIFO).
• Zaburzenia funkcji nerek i wątroby – należy zachować ostrożność przy stosowaniu diety elementarnej w poważnych chorobach nerek oraz w przypadku upośledzonej czynności wątroby. 

Podsumowanie

Dieta elementarna może być z powodzeniem wykorzystywana w leczeniu SIBO. Jest to jednak opcja dość kosztowna i wymagająca, a jej stosowanie powinno odbywać się pod okiem wykwalifikowanego lekarza lub dietetyka.

Warto też pamiętać, że dieta elementarna jest wyłącznie działaniem objawowym, tak samo jak antybiotyki i zioła. Jeśli nie rozwiążemy przyczyny, która doprowadza do rozrostu bakterii to po zakończeniu stosowania diety elementarnej – SIBO prędzej czy później znowu wróci.

O tym co zrobić aby leczenie SIBO było skuteczne pisałem bardzo szeroko tutaj.

Masz problemy jelitowe i potrzebujesz konsultacji dietetycznej?

Wypełnij formularz współpracy, a z pewnością odezwę się do Ciebie!