Diagnostyka SIBO opiera się na testach oddechowych. Niestety, ich wyniki bardzo często są błędnie interpretowane, a pacjenci niejednokrotnie poddawani zbędnemu leczeniu. Dlatego dzisiejszy wpis będzie pewnego rodzaju przewodnikiem, w którym krok po kroku wyjaśnię jak należy otrzymane wyniki analizować.
Testy oddechowe w SIBO – co to takiego?
Testy oddechowe są najczęściej wykorzystywaną metodą w diagnostyce SIBO. Opierają się one na założeniu, że człowiek nie potrafi samodzielnie wytwarzać gazów takich jak wodór czy metan. Jedynym ich źródłem mogą być bakterie obecne w jelitach.
Oznaczenie stężenia wspomnianych gazów w wydychanym powietrzu jest nam w stanie powiedzieć czy bakterie nie produkują zbyt dużej ilości gazów w jelitach. Wysokie stężenie gazów w określonym czasie może wskazywać na obecność SIBO, czyli zespołu rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego.
Obecnie w Polsce są dostępne tylko dwa rodzaje testów oddechowych: wodorowy i wodorowo-metanowy. Istnieje spora szansa, że w niedalekiej przyszłości pojawi się u nas również sprzęt do diagnostyki trzeciego gazu – siarkowodoru, który już jest dostępny w USA (jego nazwa to trio-smart).
Jeśli jest to możliwe, zawsze zalecam wykonanie wodorowo-metanowego testu oddechowego, gdyż daje on pełniejszy obraz sytuacji danego pacjenta. Wykonanie samego testu wodorowego może przeoczyć rozrost metanowy, przez co pacjent otrzyma nieprawidłową lub niepełną diagnozę.
Jak wygląda test oddechowy w kierunku SIBO?
Test oddechowy jest stosunkowo prosty w swoim przebiegu, jednak trwa około 3 godzin i wymaga odpowiedniego przygotowania przed testem. Nie można pójść na takie badanie „z marszu”, ponieważ jego wynik może wyjść zakłamany.
Na badanie należy zgłosić się rano, na czczo (ok. 12 godzin od ostatniego posiłku). Dzień wcześniej należy spożywać łatwostrawną dietę. Do badania nie należy również przystępować jeśli w ostatnim czasie przyjmowano leki tj. antybiotyki, inhibitory pompy protonowej czy leki przeczyszczające.
Proces przygotowania do testu oddechowego bardzo szczegółowo omawiam w moim kursie Diagnostyka SIBO w praktyce.
Samo badanie składa się z dwóch głównych elementów:
1) spożycie cukru (10 g laktulozy lub 75 g glukozy), który ma „nakarmić” potencjalne bakterie. Bakterie spożywając cukry wytwarzają gazy, których stężenie będziemy analizować w badaniu.
2) wydmuchiwanie powietrza do urządzenia analizującego w 15-20 minutowych odstępach czasu (odstępy nie powinny być dłuższe, ponieważ może to utrudnić interpretację wyników). Badanie powinno trwać minimum 2, a optymalnie 3 godziny.
Po tym czasie uzyskamy wykres przedstawiający ilość wydychanego przez nas wodoru i/lub metanu. Na jego podstawie możemy wnioskować o ewentualnej obecności SIBO.
Jak interpretować wyniki testów oddechowych?
Tę część stworzyłem na podstawie oficjalnych zaleceń Konsensusu Północnoamerykańskiego z 2017 roku [1] i wytycznych ACG z 2020 roku [2]. Są to aktualnie najbardziej oficjalne dane mówiące o diagnostyce SIBO. Dostęp do tych dokumentów jest w pełni darmowy, więc w razie jakichkolwiek wątpliwości można do nich w każdej chwili zajrzeć 🙂
SIBO wodorowe
Ilość wydychanego wodoru na czczo zazwyczaj jest niewielka i powinna wynosić maksymalnie kilka jednostek. Dokładnie taką wartość powinno wskazywać urządzenie na samym początku badania, jeszcze przed spożyciem cukru. Wysokie poziomy wodoru na czczo (powyżej 15 ppm) mogą świadczyć o złym przygotowaniu pacjenta do badania i są wskazaniem do przeprowadzenia badania w innym terminie.
Wynik wodorowego testu oddechowego jest pozytywny, gdy ilość wydychanego wodoru wzrośnie o 20 ppm (i więcej) względem wartości wyjściowej, w ciągu 90 minut od rozpoczęcia testu.
Przykład: jeśli nasz pomiar na czczo wynosi 3 ppm, to uzyskanie wyniku 24 ppm w 60 minucie testu daje wynik pozytywny i może świadczyć o obecności SIBO.
Poniżej przykład tego jak może wyglądać wynik dodatni dla SIBO wodorowego.
IMO (rozrost metanogenów w jelitach)
IMO jest to rodzaj rozrostu, który charakteryzuje się podwyższonym stężeniem metanu w teście oddechowym. O ile nadmierne wytwarzanie wodoru jest związane bardziej z biegunkami, tak wysokie stężenia metanu spowolniają motorykę przewodu pokarmowego i mogą powodować zaparcia.
Metan podlega innej interpretacji niż wodór w testach oddechowych.
W tym przypadku wynik testu oddechowego jest pozytywny, gdy stężenie metanu w dowolnym momencie testu wynosi 10 ppm lub więcej.
Przykład: jeśli poziom metanu w 40 minucie testu wynosi 11 ppm to wynik jest dodatni i wskazuje na rozrost metanogenów w jelitach (IMO).
*Część badan sugeruje, że już nawet stężenia metanu wynoszące 5 ppm mogą wiązać się z zaparciami.
Poniżej przykład tego jak może wyglądać wynik dodatni dla IMO (rozrostu metanogenów w jelitach)
SIBO siarkowodorowe
SIBO siarkowodorowe jest obecnie bardzo słabo poznanym rodzajem rozrostu i jak wcześniej wspomniałem, wykonanie badania w tym kierunku w Polsce jest obecnie niemożliwe.
Nie mniej, z własnej praktyki mogę powiedzieć, że na podstawie charakterystycznych objawów i wyniku testu wodorowo-metanowego z dużym prawdopodobieństwem można określić czy u pacjenta występuje rozrost siarkowodorowy!
U pacjenta z rozrostem siarkowodorowym zazwyczaj występuje skłonność do intensywnych biegunek, a gazy i stolce mogą mieć charakterystyczny zapach zgniłego jaja (zapach ten jest czasami również wyczuwalny w samym oddechu).
Poniżej znajdziesz fragment mojego kursu, gdzie omawiam, jak interpretuje się wynik testu w kierunku rozrostu siarkowodorowego.
Pułapki w testach oddechowych
Testy oddechowe nie są idealne. Ba, do idealnych im bardzo daleko. W środowisko naukowym ciągle toczy się debata na temat ich przydatności w diagnostyce SIBO.
Poniżej widzicie wynik testu wodorowego, który możecie już sami zinterpretować. Widzimy wzrost o 23 ppm w 75 minucie testu – jest dodatni. Jednak wbrew temu co przedstawiłem wcześniej, nie musi koniecznie wskazywać na obecność SIBO.
Wyniki wodorowego testu oddechowego w bardzo dużym stopniu zależą od motoryki przewodu pokarmowego.
U osób z przyśpieszoną motoryką spożyty cukier będzie szybciej docierał do jelita grubego i ulegał fermentacji z wytworzeniem gazów. W takim przypadku może nastąpić prawidłowy szybki wzrost wodoru przed 90 minutą. Wówczas mówimy o wyniku fałszywie dodatnim, czyli pomimo że pacjent jest zdrowy, wynik fałszywie wskazuje na obecność SIBO.
Część badań sugeruje, że jest to bardzo powszechny problem i większość dodatnich wyników wodorowego testu oddechowego w rzeczywistości może wynikać z przyśpieszonej motoryki, a nie obecności SIBO [3, 4]. Dlatego nie można bezkrytycznie podchodzić do uzyskiwanych wyników i ślepo stawiać diagnozę SIBO dla każdego pacjenta z wynikiem dodatnim (dotyczy to zwłaszcza wodoru).
Podczas analizy wyników testu oddechowego należy wziąć również pod uwagę objawy pacjenta, jego historię chorobową, przeanalizować sposób żywienia czy przyjmowane leki/suplementy.
Pamiętajmy, diagnozuje się pacjenta a nie wyniki badań.
O tym jak zwiększyć szansę na postawienie prawidłowej diagnozy, jakie inne kryteria są stosowane w diagnostyce SIBO i jak uniknąć często popełnianych błędów w interpretacji wyników mówiłem bardzo dużo w moim najnowszym kursie – jeżeli jesteś zainteresowany/-a tym tematem to serdecznie zapraszam – kliknij tutaj.
Mam nadzieję, że w miarę prosty i przejrzysty sposób udało mi się omówić diagnostykę SIBO. W przypadku problemów ze zrozumieniem polecam cofnąć się i na spokojnie przeanalizować wszystkie wykresy. Jeżeli pojawiły się jakiekolwiek pytania to możesz zadać je poniżej 🙂
Edit: Moi drodzy, zdecydowałem, że nie będę więcej akceptował komentarzy z prośbą dotyczącą interpretacji wyników badań – zaczął robić się duży spam w komentarzach, a blog nie jest miejscem do stawiania diagnozy – zwłaszcza na postawie wycinka danych na temat pacjenta.
Moje wyniki wodór i metan w normie jednak jak to Pani która wykonywała pomiar jest zbyt duża różnica między metanem a wodorem co też może o czymś świadczyć. Tylko o czym ?
Samo stwierdzenie dość zaskakujące, ale ciężko się odnieść nie widząc konkretnych pomiarów.
Dzień dobry. Po przygotowaniu dietetycznym do testu (wafle ryżowe, chuda drobiowa kiełbasa i gotowane udko z kurczaka plus kasza gryczana i woda niegazowana)i byciu na czczo 17 godzin przed testem wyjściowy pomiar wodoru wyszedł 90! Test w związku z tym się nie odbył. Jak Pan to interpretuje?
Kasza gryczana i wafle ryżowe 1 dzień przed testem mogły potencjalnie zawyżyć wynik wodoru na czczo / dodatkowo możliwy błąd pomiarowy lub słaba jakość urządzenia diagnostycznego
O czym świadczy początkowy wzrost metanu przy IMO (w żołądku jak rozumiem)? Czy to może sugerować że coś jest nie tak z żołądkiem czy to raczej standard?
Najczęściej to wskazuje po prostu na IMO (przy poziomach >10 ppm), choć ciężko konkretnie się odnieść nie widząc całego badania.
Co oznacza praktycznie płaski wykres?
Taki wynik może wystąpić np. przy rozroście siarkowodorowym lub mocno spowolnionej motoryce jelit (rzadziej) – przykład siarkowodoru omawiam w materiale wideo załączonym w artykule.