W ostatnim czasie coraz więcej mówi się o tym, że kluczem do skutecznej terapii SIBO jest znalezienie źródłowej przyczyny SIBO. Powoli więc odchodzimy od bezsensownego powtarzania kolejnych cykli antybiotyków czy ziół, a zmierzamy w kierunku działania przyczynowego – to bardzo dobra informacja!

Niestety, mam jednak wrażenie, że skręciło to w bardzo złą stronę i obecnie szukanie przyczyny SIBO polega na zaleceniu pacjentom wykonania masy kosztownych badań z nadzieją, że w którymś z nich znajdziemy jakąś nieprawidłowość.

W dzisiejszym wpisie postaram się w możliwie prosty sposób opisać na czym naprawdę polega szukanie przyczyny SIBO oraz jakie kluczowe kroki należy podjąć, aby tę źródłową przyczynę zidentyfikować.

Dlaczego SIBO ciągle wraca? – przyczyny SIBO

Współczesna medycyna ma ogromny problem z leczeniem SIBO – i nie jest to bynajmniej spowodowane słabą skuteczność leków. Według obecnych danych skuteczność Xifaxanu (najczęściej stosowanego antybiotyku w SIBO) wynosi ponad 70% – oznacza to, że większość osób skutecznie pozbędzie się SIBO po kilkunastodniowej kuracji antybiotykowej [1].

Cóż, pomimo że rzeczywiście antybiotyki są bardzo skuteczne w eliminacji SIBO to z innych danych wiemy, że około 44% pacjentów z SIBO może doświadczyć nawrotu objawów w ciągu 9 miesięcy od zakończenia leczenia [2].

Jeżeli więc szybko to sobie przeliczymy to okaże się, że antybiotyki trwale pomogą jedynie dla około 40% pacjentów. Reszta będzie nadal zmagać się z objawami lub częstymi nawrotami SIBO po zakończeniu każdej kuracji antybiotykowej.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że zaliczasz się właśnie do tej grupy pacjentów. Jeżeli zastanawiasz się, dlaczego Twoje dolegliwości jelitowe nieustannie wracają lub w ogóle nie reagują na leczenie to odpowiedź jest prosta – nikt nie zaadresował przyczyny źródłowej Twojego SIBO.

Mechanizmy ochronne w SIBO

Najważniejszą rzeczą w terapii SIBO jest zrozumienie kluczowej kwestii – SIBO to nie infekcja.

Łatwo jest pomylić SIBO z infekcją, ponieważ w grę wchodzą bakterie. Jednak w rzeczywistości bakterie w jelicie cienkim występują u każdej zdrowej osoby i w większości przypadków nie sprawiają żadnego problemu (a są wręcz naszymi sprzymierzeńcami). Problem staje się dopiero w momencie, gdy bakterii zaczyna być zbyt dużo.

Jelito cienkie jest bardzo niekorzystnym miejscem dla rozwoju bakterii. Panuje tam duża ruchliwość, wydzielana jest żółć i peptydy bakteriobójcze, a cienka warstwa śluzu nie sprzyja rozwojowi drobnoustrojów. Jednak sytuacja się zmienia, gdy warunki staną się sprzyjające.

Zwalnia motoryka, zmniejsza się przepływ żółci i produkcja związków bakteriobójczych – bakterie czują wtedy, że jest to dla nich idealne miejsce!

Zauważ więc: to nie bakterie w jelitach są problemem. To czynniki ochronne, które powinny trzymać je w ryzach ulegają uszkodzeniu i prowadzą do rozrostu. Czy więc najlepszym sposobem na rozwiązanie tego problemu jest wybijanie i głodzenie bakterii? Nie sądzę…

Na powyższej grafice przedstawiłem 6 kluczowych mechanizmów ochronnych, których prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne, aby nie doszło do rozwoju SIBO. Jeżeli którykolwiek z powyższych mechanizmów zawiedzie, niczym kostka domina doprowadzi to również do uszkodzenia pozostałych mechanizmów ochronnych oraz rozwoju opornego na leczenie SIBO.

Nasz organizm to system naczyń połączonych. Funkcja MMC jest ściśle powiązana z krążeniem żółci. Uszkodzenie MMC skutkuje zmniejszonym wydzielaniem żółci do światła jelita, a zmniejszone wydzielanie żółci osłabia funkcję MMC [3, 4]. Podobne zależności występują również w przypadku pozostałych mechanizmów.

Ale to nie wszystko…

Autonomiczny układ nerwowy – przyczyny SIBO

Jedną z kluczowych informacji jest to, że większość wspomnianych mechanizmów ochronnych znajduje się pod kontrolą autonomicznego układu nerwowego (AUN). Jest to część naszego układu nerwowego która funkcjonuje poza naszą świadomością.

AUN kontroluje między innymi: motorykę przewodu pokarmowego, wydzielanie kwasu żołądkowego, enzymów trawiennych, peptydów przeciwdrobnoustrojowych oraz krążenie jelitowo-wątrobowe żółci [5, 6].

W AUN wyróżniamy dwie gałęzie:

• współczulną (reakcja walcz lub uciekaj),
• przywspółczulną (odpoczywaj i traw).

To wzajemna równowaga między dwoma gałęziami AUN w dużej mierze determinuje nasze samopoczucie, zdrowie, zdolność do trawienia pokarmów czy reakcję na stres.

Jeżeli równowaga AUN zostanie trwale zaburzona (w nomenklaturze medycznej nazywa się to dysautonomią) – organizm popada w dysfunkcję, mechanizmy ochronne zostają uszkodzone i w bardzo prostej linii może rozwinąć się SIBO oraz szereg innych zaburzeń.

W rzeczywistości w licznych badaniach wykazano, że dysautonomia powszechnie występuje u pacjentów z zespołem jelita drażliwego [7], refluksem żołądkowo-przełykowym [8] oraz gastroparezą [9]. Badań na temat rozpowszechnienia dysautonomii w SIBO na ten moment co prawda nie przeprowadzono, ale ciężko przypuszczać, aby AUN u pacjentów z SIBO funkcjonował prawidłowo.

Reasumując wszystko to, co przedstawiłem Ci do tej pory chcę, abyś zrozumiał, że SIBO jest konsekwencją zachwiania mechanizmów ochronnych (kwasu żołądkowego, żółci, MMC…), natomiast mechanizmy ochronne często zawodzą z powodu dysfunkcji autonomicznego układu nerwowego i.. ta dysfunkcja ma również swoje podłoże.

Dlatego w rzeczywistości SIBO powinniśmy traktować jako ogólnoustrojową dysfunkcję organizmu, a nie jako wyizolowany problem dotyczący wyłącznie przewodu pokarmowego.

Przyczyny SIBO – jak znaleźć przyczynę rozrostu bakterii?

Na postawie własnej praktyki dietetycznej stwierdzam, że pacjentów z SIBO można podzielić na 3 główne kategorie pod względem przyczyny źródłowej ich dolegliwości:

1. Osoby, które zmagały się z jakimiś problemami zdrowotnymi od dziecka, aż w pewnym momencie pojawił się czynnik spustowy, który spowodował, że ich organizm powiedział „dość” i rozwinęły się poważne problemy zdrowotne
2. Osoby, które przez większość swojego życia czuły się dobrze, ale prowadziły mało higieniczny tryb życia (niska jakościowo dieta, brak aktywności fizycznej, chroniczny stres od dużym nasileniu). Ponownie w tym przypadku, zignorowanie sygnałów organizmu wskazujących na potrzebę odpoczynku i zmodyfikowania swojego trybu życia, doprowadziło do rozwoju problemów jelitowych – które ostatecznie zidentyfikowano jako SIBO/IMO.
3. Osoby, u których SIBO rozwinęło się w konsekwencji wystąpienia innej poważnej choroby. Może to być cukrzyca, niewydolność trzustki, celiakia, choroby zapalne jelit, twardzina układowa, zrosty jelitowe.

Pacjenci z dwóch pierwszych grup to osoby, u których poprzez wieloletnie zaniedbania doszło do zachwiania równowagi autonomicznego układu nerwowego oraz uszkodzenia mechanizmów ochronnych, o których wspomniałem wyżej.

Natomiast pacjenci z trzeciej grupy są to osoby, u których SIBO jest wyłącznie maską innej choroby organicznej i konieczne w tym przypadku jest wdrożenie odpowiedniej diagnostyki – z moich obserwacji jest to jednak najmniej liczna grupa pacjentów.

Niezależnie od tego w którą z powyższych grup się wpisujesz, w każdym przypadku podejmuje się te same kroki, które pozwalają nakierować nas na potencjalną przyczynę SIBO.

1. Wyklucz czerwone flagi

Pierwszym krokiem na drodze do wykrycia przyczyny SIBO jest wykluczenie czerwonych flag.

Czerwone flagi są to objawy alarmowe, który sygnalizują, że w Twoim organizmie może występować poważna choroba, która wymaga natychmiastowej interwencji.

Przeoczenie obecności takiej choroby i skupienie się na leczeniu SIBO może doprowadzić do opóźnień w postawieniu prawidłowej diagnozy i powikłań wynikających z postępu choroby. Jest to coś, czego za wszelką cenę chcemy uniknąć!

Główne czerwone flagi w przypadku SIBO:

• Krew w stolcu
• Niezamierzony spadek masy ciała
• Bóle brzucha wybudzające ze snu
• Anemia z niedoboru żelaza
• Przewlekła gorączka

2. Podstawowa diagnostyka – jakie badania wykonać?

Osobiście jestem zdania, że każda osoba, u której terapia antybiotykowa w kierunku SIBO zawiodła, przed kolejnym leczeniem powinna wykonać panel podstawowych badań.

Badania, które zalecam do wykonania każdej osobie zgłaszającej się do mnie na konsultację to:

• morfologia krwi,
• lipidogram pełny (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy),
• próby wątrobowe (AST, ALT, fosfataza zasadowa, bilirubina całkowita),
• glukoza i insulina na czczo,
• TSH, fT3 i fT4,
• ferrytyna,
• witamina D (25-OH-D3),
• kalprotektyna w kale (w przypadku objawów biegunkowych).

Wykonanie powyższych badań daje masę informacji na temat tego jak funkcjonuje organizm. Dzięki nim jesteśmy w stanie ocenić, czy są obecne niedobory pokarmowe, jak funkcjonuje gospodarka cukrowa, wątroba i tarczyca, a także czy są obecne stany zapalne.

Badanie te mogą nam również dużo powiedzieć na temat dysfunkcji mechanizmów ochronnych, przykładowo:

• podwyższony poziom bilirubiny oraz trójglicerydów we krwi może wskazywać na problemy z funkcją wątroby i/lub krążeniem żółci,
• obniżony poziom hormonów tarczycy lub podwyższone stężenie glukozy i insuliny na czczo może wskazywać odpowiednio na: niedoczynność tarczycy oraz insulinooporność/cukrzycę, które mogą być przyczyną upośledzenia funkcji MMC,
• obniżone stężenie ferrytyny oraz anemia z niedoboru żelaza mogą wskazywać na zaburzenia wchłaniania w jelicie cienkim, obniżoną zdolność do produkcji immunoglobuliny A oraz niedokwasotę żołądka.

Powyższych zależności jest bardzo dużo i dokładnie omawiam je w moim najnowszym e-booku Odkryj przyczynę SIBO.

3. Wyklucz przyczyny organiczne SIBO

Wykluczenie obecności innych chorób mogących się podszywać pod SIBO jest niezwykle ważne, ponieważ pominięcie obecności takiej choroby może mieć opłakane w skutkach konsekwencje.

Wśród przyczyn organicznych SIBO wyróżniamy 3 główne podłoża:

• upośledzenie motoryki,
• czynniki infekcyjne,
• stany zapalne.

Dosłownie każdy czynnik, który wiąże się ze stagnacją treści jelitowej (np. nieprawidłowa dieta, choroby, leki, zrosty jelitowe), zakażeniem (np. infekcja Helicobacter pylori, infekcje pasożytnicze, borelioza) oraz stanem zapalnym (np. celiakia, choroby zapalne jelit) – może być przyczyną źródłową SIBO.

Poniżej wymieniłem kilka najczęstszych schorzeń dla każdej grupy, którą warto wziąć pod uwagę przy wykluczaniu przyczyny organicznej SIBO.

4. Przywrócenie podstawowych mechanizmów ochronnych

Wykluczyłeś u siebie czerwone flagi oraz obecność przyczyn organicznych, a także wykonałeś podstawowe wyniki badań i wiesz już w jakich obszarach Twój organizm jest dysfunkcyjny – pora więc zmierzyć się z najczęstszą przyczyną SIBO.

Tą najczęstszą przyczyną, której powszechnie wszyscy pacjenci szukają są zaburzone mechanizmy ochronne w jelitach oraz dysfunkcja autonomicznego układu nerwowego – skupienie się na tych aspektach daje najlepsze rezultaty niezależnie od tego co było podstawowym wyzwalaczem Twojego SIBO.

W praktyce uważam, że eliminacja głównej przyczyny SIBO jest możliwa u większości pacjentów po zaadresowaniu poniższych czynników:

1. Napraw swoją dietę – eliminacja żywności prozapalnej, dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz wypracowanie długoterminowych nawyków, które będą wspierać motorykę przewodu pokarmowego oraz mikrobiotę jelitową
2. Ogarnij styl życia – uregulowanie rytmu dobowego, wdrożenie odpowiedniej aktywności fizycznej oraz technik minimalizacji stresu w celu regulacji podstawowych funkcji autonomicznych.
3. Usprawnij pracę żołądka – odtworzenie prawidłowej wyściółki żołądka, odbudowa bariery śluzówkowej oraz zakwaszenie żołądka, które będzie wspierać przebieg prawidłowych procesów trawiennych oraz zapobiegać rozwojowi SIBO.
4. Zwiększ przepływ żółci – wsparcie funkcji wątroby oraz zapewnienie prawidłowego przepływu żółci z wątroby do jelit poprzez dostarczenie kluczowych składników odżywczych oraz włączenie składników pobudzających wydzielanie żółci.
5. Usprawnij motorykę jelit – zapewnienie prawidłowej motoryki przewodu pokarmowego poprzez modulację osi jelitowo-mózgowej, wsparcie funkcji nerwu błędnego oraz zastosowanie prokinetyków w celu wsparcia funkcji MMC.

Powyższe 5 czynników kompleksowo omawiam w moim e-booku Odkryj przyczynę SIBO – znajdziesz tam masę praktycznych porad oraz wskazówek, która pozwolą na odtworzenie kluczowych mechanizmów ochronnych w jelitach oraz usunięcie źródłowej przyczyny SIBO.

Podsumowanie

Jak widzisz, odpowiedź na pytanie „jak znaleźć przyczynę SIBO?” wcale nie jest taka prosta jak mogłaby się wydawać i wcale nie polega na nieustannym wykonywaniu badań za setki lub tysiące złotych.

W rzeczywistości jest to dość mozolny proces, który polega na dokładnym przeanalizowaniu obrazu klinicznego pacjenta, wykonaniu podstawowej diagnostyki i wykluczeniu poważnych chorób, aż wreszcie – konsekwentnej pracy nad przywróceniem podstawowych mechanizmów ochronnych w jelitach oraz regulacji autonomicznego układu nerwowego.

Jeżeli potrzebujesz instrukcji i wsparcia w rozwiązaniu przyczyny źródłowej SIBO to szczerze zachęcam do zakupu mojego e-booka – omawiam w nim, jak interpretować podstawowe wyniki badań w kontekście SIBO, wyjaśniam główne przyczyny organiczne i metody ich leczenia, a także oferuję praktyczne strategie, które pomogą przywrócić naturalne mechanizmy ochronne w jelitach.

E-booka napisałem w możliwie prostym języku, abyś jako pacjent nie miał żadnych problemów ze zrozumieniem treści – jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na jego temat to kliknij tutaj.