IMO to szczególny rodzaj rozrostu mikroorganizmów przejawiający się nadmierną produkcją metanu w jelitach. Może powodować zaparcia, wzdęcia i przyczyniać się do nadmiernej masy ciała. Dawniej schorzenie to określano jako SIBO metanowe, natomiast bardziej poprawnym i obecnie używanym naukowo terminem jest IMO – stąd w poniższym artykule będę posługiwał się tym określeniem 🙂

Czym jest IMO?

IMO (dawniej: SIBO metanowe) to stan, gdy w jelitach dochodzi do rozrostu archeonów [1]. Jest to rodzaj mikroorganizmów posiadających zdolność do produkcji metanu. Gdy archeony ulegną rozrostowi w jelitach to równolegle zwiększa się również produkcja metanu. Czy to coś złego? Często niestety tak…

Metan jest gazem, który spowalnia motorykę przewodu pokarmowego (niektórzy określają to leniwym jelitem). W przebiegu IMO pokarm zbyt wolno przemieszcza się przez jelita, a to może powodować szereg dolegliwości tj. wzdęcia czy zaparcia [2].

Choć metan jest produkowany nawet przez 35% populacji to badania wskazują, że czas pasażu jelitowego u osób produkujących metan jest prawie 2x wolniejszy niż u osób nieprodukujących metanu! [3]

Objawy IMO

Pacjenci z IMO często cierpią na szereg różnych dolegliwości. Istnieją jednak 3 typowe objawy, które szczególnie mocno wiąże się z rozrostem archeonów w jelitach:

• zaparcia – metan spowalnia pasaż jelitowy i wydłuża czas przejścia pokarmu przez przewód pokarmowy. Dlatego wielu pacjentów z SIBO metanowym cierpi na chroniczne zaparcia. Warto też wspomnieć, że jedną z przyczyn zespołu jelita drażliwego postaci zaparciowej (IBS-C) może być właśnie rozrost metanogenów w jelitach (IMO).
• wzdęcia i gazy – są to objawy, które często współwystępują z zaparciami. Powolna ruchliwość sprawia, że gazy zostają uwięzione w jelitach i pojawia się problem z ich eliminacją. Zalegające gazy powodują dyskomfort, powiększają obwód brzucha i mogą wywoływać uczucie niepełnego wypróżnienia czy rozpierania w podbrzuszu.
• przyrost masy ciała – archeony mogą zwiększać ilość kalorii pozyskiwanych z pokarmu, a przez to sprzyjać przybieraniu na wadze. Dlatego też redukcja masy ciała u pacjentów z IMO może być nieco utrudniona, zaś skuteczna eliminacja IMO może ten proces potencjalnie ułatwić (obserwuję to u niektórych moich podopiecznych z rozrostem metanowym!) [4, 5, 6].

Przyczyny IMO

Warto pamiętać, że archeony (tudzież metanogeny) zasiedlają przewód pokarmowy większości zdrowych osób. Sama ich obecność nie jest problemem, problemem jest rozrost który prowadzi do IMO oraz objawów tj. przewlekłe zaparcia czy wzdęcia.

Tak jak złodziej nie może swobodnie wejść do naszego domu dopóki drzwi i okna są pozamykane, tak metanogeny nie mogą rozrastać dopóki w jelitach są obecne mechanizmy ochronne.

Do dwóch kluczowych mechanizmów ochronnych kontrolujących liczebność metanogenów w jelitach należą:

• motoryka jelit – archeony są organizmami wolno metabolizującymi, a więc potrzebują dużo czasu aby przeprowadzić swoje czynności metaboliczne. Stąd wolna motoryka jelit sprzyja rozrostowi metanogenów, natomiast jej przyspieszenie prowadzi do zmniejszenia rozrostu
• kwasy żółciowe – ludzka żółć jest powszechnie uznawana za inhibitor metanogenezy (bezpośrednio hamuje produkcję metanu przez archeony). W jednym z badań, pacjent któremu przywrócono prawidłowe krążenie żółci całkowicie zmienił profil swojej mikrobioty jelitowej z metanogennego na niemetanogenny! [7]

Z tego powodu wsparcie motoryki jelitowej oraz krążenia żółci (jeżeli są wskazania) powinno być obligatoryjnie uwzględniane u pacjentów z IMO jako element działania przyczynowego.

O przyczynach SIBO (oraz IMO) bardzo szczegółowo pisałem tutaj.

Leczenie IMO

IMO jest dość ciężkim w leczeniu rodzajem rozrostu, ponieważ same archeony są przystosowane do życia w ekstremalnych warunkach, zaś produkowany przez nie metan tworzy błędne koło które jest ciężkie do przerwania i często skutkuje wieloletnim utrzymywaniem się przykrych dolegliwości trawiennych (im większy metan, tym większe zaparcia, a im większe zaparcia tym większa produkcja metanu).

Głównym celem leczenia IMO jest oczywiście eliminacja rozrostu metanogenów i w tym celu najczęściej stosuje się 1 z 3 metod:

• antybiotyki (kombinacja neomycyny z rifaksyminą)
• zioła przeciwdrobnoustrojowe (np. allicyna, neem, olejek z oregano)
• dieta elementarna

Terapia przeciwdrobnoustrojowa w wielu przypadkach przynosi sporą poprawę, ale nierzadko w krótkim czasie dochodzi również do nawrotu choroby. Jest to spowodowane tym, że przyczyna IMO nadal nie została rozwiązana, a samo leczenie było tylko ukierunkowane na skutek w postaci rozrostu archeonów.

Innowacyjne podejście do terapii IMO szczegółowo omawiam w moim kursie: Kompendium IMO: wiedza, diagnoza, leczenie.

Dieta w rozroście metanogennym

Temat diety w schorzeniach tj. SIBO czy IMO nie jest prosty, ponieważ pokutuje tutaj sporo mitów i panuje pewna samowolka, gdyż nie istnieją żadne badania kliniczne, które uzasadniałyby wyższość jakiegokolwiek modelu żywieniowego w terapii rozrostu archeonów.

Błędem jest uznawanie, że całkowita eliminacja węglowodanów z diety (np. dieta carnivore) wyleczy IMO, ponieważ w najlepszym wypadku tylko przejściowo złagodzi objawy, a po powrocie do normalnej diety objawy szybko ulegną nawrotowi. Mocno przestrzegam przed takim podejściem, ponieważ łatwo w ten sposób doprowadzić do pogłębienia dysbiozy jelitowej i drastycznego pogorszenia stanu zdrowia.

Najlepsza dieta w IMO to dieta dostosowana do potrzeb pacjenta, jego reakcji na poszczególne pokarmy, zbilansowana i wykazująca potencjał przeciwzaparciowy. Pomocnym narzędziem może być dieta low FODMAP, która polega na czasowym ograniczeniu spożycia produktów wysoko fermentujących.

Suplementacja w IMO

Nieocenioną pomoc w terapii IMO stanowi również suplementacja, dzięki której możemy zarówno kontrolować liczebność metanogenów w jelitach, jak i korygować przyczyny które doprowadziły do rozwoju IMO.

Prokinetyki jako substancje usprawniające motorykę przewodu pokarmowego mogą doprowadzić do zmniejszenia produkcji metanu oraz złagodzenia zaparć. Dostępne są zarówno prokinetyki farmaceutyczne (np. prukalopryd, erytromycyna) jak i naturalne (imbir, karczoch, iberogast). O prokinetykach szczegółowo pisałem tutaj.

Ważnym elementem terapii IMO jest również korekcja dysbiozy jelitowej i w tym aspekcie bardzo pomocne może być zastosowanie odpowiednich prebiotyków (np. babka płesznik, częściowo hydrolizowana guma guar) czy probiotyków (zwłaszcza szczepy przyspieszające motorykę przewodu pokarmowego).

Podsumowanie

IMO to specyficzny rozrost mikroorganizmów w jelitach, który jest wyjątkowo ciężki w leczeniu. Jest mało prawdopodobne, aby samo leczenie antybiotykami długotrwale wyeliminowało rozrost.

Chcąc skutecznie pozbyć się IMO musimy zidentyfikować i wyeliminować przyczynę, która do niego doprowadziła. Niezwykle ważne jest również odpowiednie żywienie, suplementacja czy zmiany w stylu życia. Dopiero połączenie wszystkich tych czynników ze sobą sprawi, że leczenie będzie efektywne i unikniemy nawrotów choroby w przyszłości.

Jeżeli chcesz poznać innowacyjne podejście do terapii IMO – zorientowane na przyczynie, oparte na dowodach naukowych i mojej praktyce dietetycznej to zachęcam do uczestnictwa w moim kursie Kompendium IMO – wiedza, diagnoza, leczenie.

Masz problemy jelitowe i potrzebujesz konsultacji dietetycznej?

Wypełnij formularz współpracy, a z pewnością odezwę się do Ciebie!