Zespół alfa-gal – od ukąszenia kleszcza do alergii na mięso

Zjadłeś na obiad danie z czerwonym mięsem. Cały dzień czułeś się nieźle, nie miałeś większych problemów. Idziesz spać i po kilku godzinach budzisz się zlany potem, ze swędzącą pokrzywką na skórze, z obrzękiem dłoni i stóp, dusznościami oraz poważnymi problemami jelitowymi. Nie muszą wystąpić wszystkie z tych objawów, może to być zaledwie jeden lub kilka z nich. Do tego może zostałeś w ostatnim czasie ukąszony przez kleszcza? Jeśli tak to niewykluczone, że zmagasz się z bardzo nietypową alergią, której objawy są prowokowane przez spożycie mięsa czerwonego.

Zespół alfa-gal (bo o nim mowa) wzbudził ostatnio moje zainteresowanie z kilku powodów. Przede wszystkim, sam fakt, że alergia na czerwone mięso jest spowodowana ugryzieniem przez kleszcza brzmi bardzo intrygująco. Drugą rzeczą jest to, że objawy są bardzo niespecyficzne i pojawiają się z opóźnieniem (występują dopiero 3 do 8 godzin po spożyciu mięsa czerwonego). Trzecią rzeczą jest to, że prawie nikt do tej pory o zespole alfa-gal nie słyszał (ja również), a więc mogą cierpieć przez to potencjalni pacjenci, którzy mogą zostać nieprawidłowo zdiagnozowani.

W związku z tym, że w Polsce ostatnio zdiagnozowano pierwszy oficjalny przypadek zespołu alfa-gal [1] – postanowiłem napisać kilka słów na ten temat 😊

Zespół alfa-gal – co to jest?

Zespół alfa-gal to alergia na mięso ssaków, która związana jest z reakcją organizmu na galaktozę-alfa-1,3-galaktozę (alfa-gal). Reakcja alergiczna rozwija się w wyniku ukąszenia przez kleszcza i może objawiać się wyłącznie jako alergia pokarmowa, ale może być też stanem zagrażającym życiu.

Objawy zespołu alfa-gal mogą wystąpić po ekspozycji na:

  • Mięso, organy i krew ssaków
  • Produkty mleczne, żelatynę i inną żywność pochodzącą od ssaków
  • Żywność zawierającą produkty uboczne ssaków
  • Leki, produkty medyczne, środki higieny osobistej i inne produkty zawierające składniki pochodzące od ssaków
  • Produkty zawierające karagen

Zespół alfa-gal – objawy

Specyficzną cechą zespołu alfa-gal jest to, że objawy są zazwyczaj opóźnione i występują dopiero po 3-8 godzinach od spożycia mięsa. W takiej sytuacji po zjedzeniu potrawy mięsnej na obiad, silne objawy mogą pojawić się dopiero późnym wieczorem lub w środku nocy.

Najczęstsze objawy zespołu alfa-gal:

  • Skóra (świąd – często zaczyna się od dłoni i stóp; pokrzywka; zaczerwienienie)
  • Przewód pokarmowy (bóle i skurcze brzucha, nudności, wymioty, biegunka, zgaga)
  • Układ sercowo-naczyniowy (niedociśnienie, zawroty głowy, słaby i szybki puls, omdlenia)
  • Układ oddechowy (duszność, świszczący oddech, ucisk w klatce piersiowej, kaszel, chrypka)
  • Obrzęk naczynioruchowy
  • Anafilaksja (ciężka reakcja alergiczna – stan zagrażający życiu)

Do rzadziej spotykanych objawów zalicza się: zapalenie i ból stawów, przewlekły świąd, objawy typowe dla zespołu aktywacji komórek tucznych, skurcze macicy, fibromialgię oraz migreny.

Warto wiedzieć, że zespół alfa-gal u każdego pacjenta przebiega inaczej. Szacuje się, że około 20% pacjentów doświadcza objawów wyłącznie ze strony przewodu pokarmowego, a nawet do 60% pacjentów może doświadczyć ciężkiej reakcji anafilaktycznej. U zdecydowanej większości występują natomiast objawy skórne.

Zespół alfa-gal – jak rozpoznać?

Scott Commins, jeden z wiodących badaczy zajmujących się zespołem alfa-gal, zidentyfikował 7 podstawowych cech, które występują u większości pacjentów z zespołem alfa-gal. Jeśli występują one u Ciebie, warto rozważyć obecność tej alergii i zgłosić się do lekarza.

1) Początek objawów w dorosłym życiu po bezproblemowym spożywaniu mięsa ssaków przez wiele lat w przeszłości

2) Objawy obejmujące: świąd, zlokalizowaną pokrzywkę, obrzęk naczynioruchowych, anafilaksję

3) Mogą występować wyłącznie objawy żołądkowo-jelitowe (biegunka, skurcze brzucha, wymioty), bez objawów skórnych, sercowo-naczyniowych oraz oddechowych

4) Objawy zaczynają się 3-8 godzin po zjedzeniu mięsa ssaków (lub spożyciu nabiału, żelatyny lub innych produktów pochodzących od ssaków)

5) Pozytywny wynik testu IgE na alfa-gal (>0,1 IU/ml)

6) Objawy poprawiają się przy stosowaniu diety eliminacyjnej

7) W przeszłości wystąpiła duża miejscowa reakcja na ukąszenia kleszcza lub innych stawonogów (mogła mieć również inny przebieg niż przy wcześniejszych ukąszeniach jeśli takie kiedyś wystąpiły)

Zespół alfa-gal – leczenie

Obecnie nie istnieje lekarstwo na zespół alfa-gal. Osoby zmagające się z tym schorzeniem muszą unikać żywności (zwłaszcza mięsa czerwonego i podrobów) oraz innych produktów zawierających alfa-gal.

Warto wiedzieć, że kolejne ukąszenie przez kleszcza może prowadzić do nasilenia reakcji alergicznej na alfa-gal. Dlatego na ile to możliwe, osoby zmagające się z zespołem alfa-gal powinny maksymalnie minimalizować ryzyko kolejnego ukąszenia przez kleszcza. Jeśli pacjentowi uda się uniknąć kolejnych ukąszeń przez kleszcze, z czasem reakcja alergiczna powinna ulec zmniejszeniu, a może nawet wejść w remisję – czyli w postać bezobjawową.

Duże znaczenie w zespole alfa-gal ma również obecność kofaktorów, które są związane ze stylem życia. Ich obecność zwiększa wrażliwość organizmu na alfa-gal i powoduje, że reakcja alergiczna po spożyciu mięsa jest znacznie bardziej nasilona. Należą do nich:

  • Aktywność fizyczna
  • Spożywanie alkoholu
  • Stosowanie niektórych leków (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne)
  • Choroba
  • Miesiączki
  • Stres
  • Mała ilość snu

Najważniejszymi kofaktorami w zespole alfa-gal są alkohol oraz intensywny wysiłek fizyczny.

Podsumowanie

Zespół alfa-gal to niezwykle ciekawy rodzaj alergii, który łączy w sobie kilka ciekawych cech: zapoczątkowany zostaje ukąszeniem przez kleszcza, objawy występują ze sporym opóźnieniem i głównie po spożyciu mięsa ssaków, a sam przebieg reakcji alergicznej może mocno różnić się u każdego pacjenta.

Do tej pory niestety o zespole alfa-gal niewiele kto słyszał. Jest to spory problem, bo oszacowano, że w samych Stanach Zjedonoczonych średni czas do postawienia właściwej diagnozy wynosi aż 7 lat (!). W Polsce zespół alfa-gal na pewno występuje znacznie rzadziej, ale warto pamiętać, że niektórzy pacjenci mogą się z nim zmagać.

Na koniec przytoczę słowa badacza Erina McGintee, który przedstawił niezwykle cenną uwagę dotyczącą zespołu alfa-gal, pod którą całkowicie się podpisuję:

Za każdym razem, gdy zobaczysz pacjenta, który przychodzi i mówi, że budzi się w środku nocy z silną reakcją alergiczną, lepiej udowodnij, że nie jest to zespół alfa-gal.

Kompendium wiedzy na temat zespołu alfa-gal: https://alphagalinformation.org/


Masz problemy jelitowe i potrzebujesz konsultacji dietetycznej?

Wypełnij formularz współpracy, a z pewnością odezwę się do Ciebie!

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

o mnie

Cześć, nazywam się Michał Andrulewicz i jestem dyplomowanym dietetykiem. Pomagam osobom z przewlekłymi problemami trawiennymi tj. SIBO, zespół jelita drażliwego, choroby zapalne jelit czy refluks. W swojej praktyce zawsze bazuję na aktualnych doniesieniach naukowych, zgodnie z zasadami medycyny opartej na faktach (EBM).

Instagram

kurs online

moje artykuły

postaw mi kawę!

Jeżeli publikowane przeze mnie treści uważasz za przydatne to klikając powyższy przycisk możesz postawić mi wirtualną kawkę :)